Saatinizi Doğaya Kurun Sirkadiyen Ritim Nedir ?

Saatinizi Doğaya Kurun Sirkadiyen Ritim Nedir ?

Astrofizikçi Hubert Reeves’in, “Doğayla savaş halindeyiz. Eğer kazanırsak kaybedeceğiz” dediği çağdayız. Sorumluluklarımız bizi doğaya adapte olmaktan uzaklaştırıyor. Bu nedenle saatimizi doğaya değil, işe, okula ve bulunmamız gereken yerlere yetişmek için kuruyoruz ve bu şekilde aslında kendi döngümüzle çelişiyoruz.

Biyolojik saat olarak da bilinen sirkadiyen ritim, 24 saatlik döngü içerisinde canlıların biyokimyasal, fizyolojik ve davranışsal ritimleri şeklinde tanımlanabilir. Bu kavram ağırlıklı olarak hormonlar, uyku ve beslenme düzenlerimizle alakalıdır.

Gün ışığıyla birlikte vücudumuzda seratonin, kortizol ve adrenalin hormonları salgılanmaya başlar. Bu hormonlar vücudumuza artık uyanması gerektiğinin sinyallerini verir. Akşam güneşin battığı saatlerde ise uyku hormonu olarak bilinen melatonin salgılanır. Melatoninin en yoğun salgılandığı zaman aralığı 02.00- 04.00 arasıdır. Yani akşam sirkadiyen ritmimiz 21.00- 23.00 saatlerinden 02.00- 04.00 saatleri arasında uyumaya programlıdır.

Bu saatler arasında karanlıkta, özellikle de ışıktan, telefon ve televizyon gibi cihazlardan uzakta uyumak çok önemli. Çünkü vücudumuz bu ışıkları, bir uyarıcı olarak algılayıp melatonin salınımını durdurur. Bu durum da uyku kalitemizi düşürür.

Melatonin hormonu çeşitli hastalıklardan korunmamızı, bağışıklık sistemimizin güçlenmesini sağlar. Bazı çalışmalar, söz konusu hormonun belli tümör tiplerinde büyümeyi durdurduğu, tedavi amaçlı uygulandığında ise tümörleri öldürdüğünü ortaya koyar. Sirkadiyen ritim uzun yolculuklar, jet lag, gece mesaileri gibi sebeplerle bozulabilir.  Buna son bir yılda pandemi dolayısıyla yatma-uyanma saatlerimizin değişmesini ekleyebiliriz.

Sirkadyen ritmimiz, kaç saatten çok hangi saatler arasında uyuduğumuzla ilgili bir durumdur. Gün ışığına bağlı olarak vücut ısımız, hormonlarımız değişir ve bize aslında ne yapmamız gerektiğini söyler. Fakat günlük koşturma içerisinde uykuda geçmesi gereken zamanımızdan çaldığımız için, kendi elimizle bu ritmi bozabiliriz. Ayrıca sabitlenen yaz saati uygulaması da henüz gün doğmadan uyanmayı gerektirdiğinden sirkadiyen ritmimizin bozulmasına yol açabilmektedir.